W poniedziałek  02.03.2020r. członkowie Uniwersytetu Trzeciego Wieku wysłuchali interesującego wykładu prof. dr hab. inż. Jana Ryszarda Dąbrowskiego, pracownika naukowego Politechniki Białostockiej i  Akademii Medycznej w Białymstoku na temat „Biomateriały – oczekiwania i kontrowersje”.

Na początku prelegent przedstawił słuchaczom podstawowe pojęcia związane z biomateriałami Wskazał iż  biomateriał jest substancją inną niż lek stanowiącą kombinację substancji syntetycznych lub naturalnych. Może być używany w dowolnym czasie jako część lub całość systemu, zastępując tkankę lub organ, pełniąc jego funkcję. Substancje te posiadają wyjątkowe cechy, muszą być biozgodne, tolerowane przez organizm i nie mogą mieć działania toksycznego na człowieka.

Prof. dr hab.inż. J.R.Dąbrowski wyróżnił pięć grup biomateriałów: metalowe, ceramiczne, polimerowe,  węglowe i kompozytowe. Zwrócił również uwagę na implanty czyli wszelkie przyrządy medyczne wykonane z minimum jednego biomateriału, które zazwyczaj są umieszczone wewnątrz organizmu i pozostają w nim przez dłuższy czas. Szeroko stosowane są implanty zastępujące kość lub stawy. W przeszłości chore tkanki były usuwane, obecnie uszkodzone tkanki zastępuje się implantami. Biotechnologia stwarza także możliwości hodowli tkanek, a w dalszej perspektywie nawet narządów. Wyhodowanie komórki można wykorzystać do leczenia chorób związanych z degeneracją komórek.

Pierwszy implant został zastosowany w 1991r. w ortopedii. Była to operacja wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.  Gama stosowania implantów we współczesnej medycynie jest bardzo szeroka. Można wyróżnić implanty :

• ortopedyczne (stosowane aby wspomóc, zastąpić lub uzupełnić tymczasowo lub na stałe ubytki np. kości, chrząstki, wiązadła, ścięgna lub powiązanych z nimi tkanek),
• ustne (stosowane by poprawić, zastąpić lub zwiększyć jakąkolwiek twardą bądź miękką tkankę w jamie ustnej, szczękę, żuchwę lub staw skroniowo-żuchwowy),
• czaszkowo-twarzowe (stosowane w celu poprawienia lub zastąpienia tkanek twardych lub miękkich w obszarze czaszkowo-twarzowym pomijając mózg, oczy oraz ucho wewnętrzne),
• dentystyczne (stosowane do uzupełniania ubytków zębów).

Implanty bardzo szeroko stosowane są również w chirurgii estetycznej, na przykład w postaci najpopularniejszych silikonowych implantów piersi.

W dalszej części wykładu prelegent omówił materiały metaliczne. Wśród biomateriałów metalicznych wykorzystywanych w medycynie wymienił :tale , stopy kobaltu, stopy tytanu . Stale mają bardzo szerokie zastosowanie ze względu na niską cenę i dobrze poznane właściwości.  W medycynie stosuje się je to produkcji igieł śródszpikowych, narzędzi chirurgicznych , płytek kostnych , śrub i drutów kostnych, igieł, a nawet stentów  i elementów endoprotez . Stopy kobaltu charakteryzują się wyższą biotolerancją w środowisku tkanek i płynów ustrojowych i większą odpornością na korozję wżerową i szczelinową  Na stałe weszły do stomatologii i ortopedii. Natomiast  stopy tytanu charaktezują się bardzo dobrą odpornościa korozyjną w środowisku tkankowym. Znalazły zastosowanie w elementach endoprotez, elementach do zespalania odłamów kostnych, protetyce stomatologicznej, kardiochirurii i kardiologii zabiegowej

Prof. dr hab.inż. J.R.Dąbrowski zwrócił uwagę na skutki uboczne związane z stosowaniem stali w medycynie. Profesor podkreślił, że implanty zawierają nikiel, glin, wanad i inne pierwiastki które mogą prowadzić do reakcji alergicznej. Bardzo toksyczny dla organizmu jest nikiel, stosowany w technikach dentystycznych. Wrażliwość organizmu na pierwiastki nie jest taka sama dla wszystkich osobników i trudna do określenia. Jedenym ze skutków ubocznych wprowadzenia implantu do ludzkiego organizmu jest metaloza – lokalne oddziaływanie jonów metali lub produktów korozji implantu na tkanki organizmu.

Następna części wykładu dotyczyła zagadnień związanych ze stosowaniem chirurgii plastycznej. Profesor przedstawił plusy i minusy najpopularniejszych zabiegów plastycznych twarzy. Omówił również zalety i wady powiększania piersi implantami.

Wygłoszony przez prof. dr hab. inż. J .R Dąbrowskiego wykład przybliżył słuchaczom uniwersytetu niezwykle ciekawy świat biomateriaów medycznych i ich szerokiego wykorzystania .

Relacja, Bożena Bucińska

Zdjęcia, Marianna Kaczanowicz